Dit jaar is het 200 jaar geleden dat de Maatschappij van Weldadigheid opgericht werd. Bedelaars, paupers en wezen uit geheel Nederland werden onder andere naar de Ommerschans gestuurd. Mensen woonden hier in (gedwongen) afzondering. Samen met de andere koloniën van Weldadigheid Frederiksoord, Willemsoord, Veenhuizen, Wortel (B) en Merksplas (B) hoopt men dit jaar benoemd te worden tot UNESCO Werelderfgoed. Om meer bekendheid te geven aan het 200-jarig bestaan van de Koloniën van Weldadigheid, de voorloper van ons huidige sociale stelsel, worden er allerlei activiteiten georganiseerd.
De werkgroep die inmiddels al heel veel plannen heeft ontwikkeld bestaat uit Frits Welink, Ingrid van de Velde, Ans Hesselink, William Jansen en Thea Dijkema. Keramiste Thea Dijkema: “Anderhalf jaar geleden is bij mij het idee ontstaan iets te doen met de geschiedenis van de Ommerschans in onze Beeldentuin. Het leek mij leuk om hier een speciale expositie voor te maken. Ook omdat de geschiedenis van de Bedelaarskolonie Ommerschans bij zo veel mensen onbekend is. Toen kwam ook het idee om het breder aan te pakken”. Thea kwam in het voorjaar van 2017 in contact met Vereniging de Ommerschans en lanceerde daarna haar idee bij het Ommer Podium om 2018 het Jaar van de Ommerschans te maken. Hierbij werd een oproep gedaan aan kunstenaars, ondernemers, verenigingen en anderen om iets met dit thema te gaan doen. Zo ontstond de werkgroep en zo kwamen zij in contact met Erik Slagter van Ommen Samen Sterk, die voorstelde om ook de armoede van nu bij het onderwerp te betrekken. “Armoede is er nog steeds, alleen minder zichtbaar. Zo wordt er op het moment gewerkt aan een aantal colums voor De Toren over armoede toen en armoede nu. Er zijn zelfs plannen voor een boek”, vertelt Thea.
Verbinding
De opening van Het jaar van de Ommerschans vindt plaats op zaterdag 7 april om 14.00 uur. Aan de Balkerweg 80 in de Ommerschans. Tijdens dit evenement wordt het fundament van het ooit grootste gebouw van Nederland zichtbaar gemaakt door middel van een symbolisch lint van mensen. Iedereen krijgt een t-shirt voor de herkenbaarheid en als teken van verbondenheid. Ook wordt het lint op de film vastgelegd door middel van drone opnames. De mensen uit de omringende buurtschappen zijn uitgenodigd, maar ook mensen die graag mee willen doen zijn welkom en kunnen zich opgeven via info@ommerschans.nl. Met dit menselijk lint wil de werkgroep de kracht van verbinding laten zien. Verbinding van verleden, heden en verbinding tussen de mensen. Tijdens de opening is een kwakzalver aanwezig en een pauperkoor zingt levensliederen. Het Ommerschanslied is te horen en er wordt in stijl voor de inwendige mens gezorgd.
Expositie Beeldentuin Witharen
Op paasmaandag 2 april om 15.00 uur wordt de expositie ‘Ommerschansportretten’ geopend, tegelijk met de opening van de zomerexpositie van Beeldentuin Witharen aan de Witharenweg 24 te Witharen. De expositie is te zien tot en met september. Naast Thea Dijkema en Louis van Vilsteren werken aan deze expositie mee Pieter Zandvliet uit Oud-Leusen en keramist Harrie Neutel uit Hardenberg. Pieter Zandvliet is beeldend kunstenaar.
Pieter: “Ik raakte geïnspireerd door de foto’s van de kolonisten uit de Ommerschans. Elk individu heeft een mooi verhaal. Ik heb twaalf tekeningen gemaakt en de keuze uit de kolonisten voor de tekening heb ik gemaakt op de vorm van gezicht maar ook om het verhaal achter de kolonist. De foto’s zijn indrukwekkend. Het zijn ‘pijnlijke’ foto’s. Je ziet dat ze verdriet hebben. Je wordt door het schilderen van de portretten niet vrolijk. Maar de geschiedenis van de Ommerschans is indrukwekkend. Ik ben tien jaar geleden in Overijssel komen wonen. Ik kwam door een vriend in aanraking met de Ommerschans. Toen vond ik dit al fascinerend. Toen Thea mij vroeg wist ik dat ik direct wilde meewerken”.
Scherven van eetkamer schalen
Toen Thea de scherven van de borden uit de eetzaal van de Ommerschans zag, die bij de archeologische opgravingen zijn gevonden, moest zij direct denken aan Harrie Neutel. Harrie Neutel is gevestigd aan de Hofweg 2 in Hardenberg en is pottenbakker. “Ik ben ooit op cursus geweest bij Thea, zo hebben we elkaar ontmoet. Ik was meteen enthousiast en kende de geschiedenis van de Ommerschans nauwelijks. Maar hoe meer ik mij er in verdiep hoe indrukwekkender het wordt. Ik draai op dit moment dezelfde schalen als destijds in de eetzaal. Een deel wordt beschilderd door Pieter op eigentijdse wijze, een deel decoreer ik zelf en dan in de stijl van toen. Ik doe net als Thea mee met het project omdat ik net als zij natuurlijk potten bakken leuk vind. Maar ook ik vind dat er meer over de geschiedenis bekend moet worden gemaakt. Daarnaast vind ik de samenwerking met Pieter natuurlijk fantastisch”.
Precies weet ik nog niet
Thea: “Als keramist lever ik zelf natuurlijk ook een bijdrage aan de expositie. Wat precies weet ik nog niet, maar ik ben op dit moment bezig de scherven van de schalen in gips te gieten, zodat ik daar met klei iets mee kan. Daarnaast maak ik portretten in gips. De portretten geven de kleding weer die destijds in de Ommerschans werd gedragen. Dit waren speciale kolonistenpakken, voor en door de mensen zelf gemaakt. Deze kleding zal ook worden nagemaakt door een groep vrijwillige naaisters, en zal bij de opening op 7 april voor het eerst worden gedragen door de gidsen die de rondwandelingen verzorgen in de Ommerschans”. Ook meubelmaker Louis van Vilsteren neemt deel aan de expositie: “Ik maak kistjes van hout. In de tijd van de Ommerschans had elke bedelaar zijn eigen kistje met spullen. Ik maak er 12 voor elk portret dat Pieter heeft geschilderd”.
Column in weekblad De Toren
Vanaf april verschijnt er maandelijks een column in De Toren. Deze column wordt geschreven door het Schrijverscollectief Vechtdal en zal de armoede weergeven in de tijd van de Ommerschans maar ook de armoede van nu.
Overige activiteiten
Elke 4e zondag van de maand om 14.30 kunt u meewandelen met de Rondleiding met gids door de Ommerschans, startend aan Balkerweg 72. Op 24, 25 en 26 mei: De Omzieners in de Caroussel in Ommen, De Baron in Dedemsvaart en De Voorveghter in Hardenberg. Een theaterstuk over armoede nu. “Het is een theaterstuk met een knipoog”, vertelt Thea. Op 7 juli van 10.00 tot 17.00 uur vindt er een Archeologendag plaats aan de Balkerweg 80 in De Vinkenbuurt. Op 23 juni en 28 juli vindt in de Kruidenhoeve een workshop Paupersoep maken plaats. Op zaterdag 25 augustus van 10.00 tot 16.00 uur kan je je opgeven voor een Belevingstocht: de Verborgen Vaart. Vanaf het Tolhuis, Balkerweg 60 te Witharen kunt u al wandelend, varend en in de huifkar op zoek naar de vaart die hier in de kolonietijd is gegraven. In juni en juli vindt de expositie Vrouwen van nu met het thema Ommerschans plaats in het gemeentehuis van Ommen. In oktober/november is een zelfde soort expositie in de Gashouder in Dedemsvaart. De gezamenlijke Open Monumentendag vindt op 8 september van 10.00 tot 16.00 uur plaats in de Ommerschans. Het jaar wordt afgesloten op 27 oktober met de Nacht van de Nacht ook in de Ommerschans.
Informatie:
Voor informatie over de activiteiten van Het jaar van de Ommerschans kunt u terecht op www.ommerschans.nl. Voor informatie over de expositie en over Thea Dijkema en Louis van Vilsteren kunt u terecht op www.atelierwitharen.nl. Voor informatie over Harrie Neutel kunt u terecht op www.pottenbakkerijhardenberg.nl. Voor informatie over Pieter Zandvliet kunt u terecht op www.Pieterzandvliet.com.
